जेनेरिक एआय म्हणजे काय? जाणून घ्या संपूर्ण माहिती

Let’s Start

घरापासून ते ऑफिसपर्यंत, प्रत्येक ठिकाणी कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आपल्या दैनंदिन जीवनाचा एक अविभाज्य भाग बनली आहे. आपल्या दिवसाची सुरुवातच स्मार्ट स्पीकरशी संवाद साधण्यापासून सुरू होते. तर वैयक्तिक शिफारसी करणाऱ्या शॉपिंग अ‍ॅप्सच्या वापरासह दिवस संपतो. हे सर्व एआयमुळे शक्य होते. असे असले तरीही एआयचा प्रभाव हा खूपच विस्तृत आणि विविधता असलेला असून, याद्वारे अनेक गोष्टी करणे शक्य आहेत. AI बद्दल अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी आमचा ब्लॉग पहा,Why you need to understand What is AI: From Basics to Current Developments पाहा.

AI च्या विकसित शाखांमध्ये जेनेरिक एआयला सामान्यपणे Gen AI अथवा Generative AI म्हणून ओळखले जाते. याची क्षमता खूपच विस्तृत आहे. या लेखातून जनरेटिव्ह एआय म्हणजे काय? त्याचा वापर व परिणाम, डिजिटल युगातील त्याचे महत्त्व याविषयी सविस्तर जाणून घेऊयात.

जेनेरिक एआय म्हणजे काय?

नॅरो एआय (NAI) हे विशिष्ट कार्ये अत्यंत कौशल्याने पार पाडण्यासाठी केंद्रित असते. तर जनेरिक एआय व्यापक स्तरावर बुद्धिमत्ता प्राप्त करू शकते. अमित जाधव, प्रसिद्ध एआय कीनोट स्पीकर आणि डिजिटल ग्रोथ अ‍ॅक्सेलरेटर सिस्टम (DGAS) या ऑनलाइन डिजिटल मार्केटिंग व्हिडिओ कोर्सचे संस्थापक, जेनेरिक एआयचे वर्णन हे मानवाप्रमाणे संज्ञानात्मक क्षमतांची नक्कल करण्याचे उद्दिष्ट ठेवणारे असे करतात. या क्षमतांमध्ये समाविष्ट आहे:

• परिस्थितीनुसार बदलण्याचे कौशल्य: जेनेरिक एआय प्रणाली प्रारंभिक प्रोग्रामिंगपेक्षा अधिक कार्यांमध्ये प्रावीण्य मिळवण्यास सक्षम आहे. यामध्ये अनुभवांमधून शिकण्याची आणि त्यानुसार वर्तनात बदल करण्याची क्षमता असेल
• तर्कसंगतता आणि समस्या सोडवणे: जेनेरिक एआय परिस्थितीचे विश्लेषण करू शकते, पॅटर्न ओळखू शकते आणि मानवी विचारप्रक्रियेप्रमाणेच उपाय शोधू शकते.
• संदर्भ समजून घेणे आणि प्रतिसाद देणे: जेनेरिक एआय संवादातील बारकावे समजून त्यानुसार योग्य प्रतिसाद देऊ शकेल. सध्या हे वैशिष्ट्य नॅरो एआय प्रणालींमध्ये पाहायला मिळत नाही.

जनरेटिव्ह एआयचा उपयोग

जनरेटिव्ह एआयचा उपयोग हा खूपच विविधता असलेला व दूरगामी आहे. याचा वापर आरोग्य आणि वित्तपासून ते मनोरंजन आणि त्यापलीकडे उद्योगांपर्यंत विस्तारित आहे.

• आरोग्यसेवा:जनरेटिव्ह एआय मोठ्या प्रमाणात रुग्णांच्या डेटाचे विश्लेषण करून अचूक आरोग्य सुविधा पुरवणे व उपचार योजनांची शिफारस करण्याचे काम करते.
• वित्त:जनरेटिव्ह एआय मार्केट ट्रेंड्सचा अंदाज लावतात, ट्रेडिंग स्ट्रॅटेजी आखतात, अचूक व कार्यक्षमतेसह फसवणुकीच्या घटना त्वरित ओळखण्यास मदत करते.
• मनोरंजन:चित्रपटांमध्ये आकर्षक सीजीएपासून ते संगीत तयार करण्यापर्यंत, जनरेटिव्ह एआय मनोरंजन उद्योगातील सर्जनशीलता आणि उत्पादन क्षमतेला प्रोत्साहन देते.
• योग्य मार्केटिंग: एआय-आधारित साधने ग्राहकांच्या वर्तनाचे मूल्यांकन करणे, जाहिरात धोरणे आखण्याचे काम करतात. याशिवाय, डिजिटल इंगेजमेंट आणि कन्व्हर्जन रेट वाढविण्यासाठीही याचा उपयोग होतो.

जनरेटिव्ह एआयची क्रिएटिव्ह पॉवर

जनरेटिव्ह एआय (GenAI) हा जेनेरिक एआयच्या उपक्षेत्रांपैकी एक आहे. हे मशीन लर्निंग अल्गोरिद्मचा वापर करून पूर्णपणे नवीन व अस्सल कॉन्टेंट तयार करते. यामध्ये विविध कॉन्टेंटचा समावेश आहे. जसे की,

• मजकूर : एआयच्या मदतीने सहज मार्केटिंगसाठी मजकूर लिहून घेऊ शकता. तसेच, खास शैलीत कविता तयार करणेही शक्य आहे.
• फोटो : जनरेटिव्ह एआय दिलेल्या माहितीच्या आधारावर फोटो तयार करू शकते. आकर्षक डिझाइन आणि मार्केटिंग कॅम्पेनसाठीही एआयची मदत होईल.
• संगीत : एआय अल्गोरिदम विशिष्ट मूड किंवा शैलींनुसार आवडीचे संगीत तयार करू शकते.

जनरेटिव्ह एआयचा वापर अनेक गोष्टींसाठी करता येऊ शकतो. याच्या मदतीने क्रिएटिव्ह क्षेत्रामध्ये आमुलाग्र बदल घडवून आणणे शक्य आहे. याशिवाय, विविध भाषेमधील संवाद अडथळे देखील दूर होऊ शकतात.

जेनेरिक एआयचे प्रमुख घटक

काही प्रमुख घटक जेनेरिक एआयची व्याख्या करतात आणि त्याला इतर एआयपासून वेगळे बनवतात:

• ट्रान्सफर लर्निंग: हे एआय मॉडेल्सना एका क्षेत्रात शिकलेले ज्ञान दुसऱ्या क्षेत्रात लागू करण्यास सक्षम करते, ज्यामुळे शिकण्याची प्रक्रिया आणि स्विकारण्याची क्षमता जलद होते.
• अ‍ॅडाप्टिव्ह लर्निंग : हे शिकण्याच्या प्रक्रियेत प्रभुत्व मिळवण्यास सक्षम असलेल्या अल्गोरिदमच्या निर्मितीवर भर देते. ज्यामुळे नवीन कौशल्ये आत्मसात करण्यास व विविध कामाशी जुळवून घेण्याची कार्यक्षमता वाढते.
• डोमेन अडॉप्टेशन: एका डेटासेटवर प्रशिक्षित एआय मॉडेल्सला वेगवेगळ्या डेटासेट्सवर लागू करून अडथळे दूर करता येतात, ज्यामुळे एआय प्रणालींची स्थिरता वाढते.

डिजिटल वृद्धीमध्ये जनरेटिव्ह एआयची भूमिका

सध्याच्या डिजिटल मार्केटिंग आणि उद्योजकतेच्या काळात, जनरेटिव्ह एआय नाविन्यता आणि शाश्वत विकासाच्या दृष्टीने महत्त्वाची भूमिका बजावते.

• पर्सनलाइजेशन : एआय आधारित टूल्स यूजर्सच्या डेटाचे विश्लेषण करून अचूक शिफारसी प्रदान करते. ज्यामुळे ग्राहकांना चांगला अनुभव मिळतो व त्यांची पुन्हा परतण्याची शक्यता वाढते.
• कॉन्टेंट निर्मिती: जनरेटिव्ह एआय हे ग्राहकांच्या अनुरूप लेख, व्हीडिओ व जाहिरात तयार करून देऊ शकते.
• लीड जनरेशन: एआय अल्गोरिदम विश्लेषणावर आधारित लीड्स ओळखतात, ज्यामुळे विक्रीची प्रक्रिया सुगम होते आणि कन्व्हर्जन रेट सुधारतो.

एआय आधारित मार्केटिंगबाबत अधिक जाणून घेण्यासाठी AI’s role in modern marketing हा आमचा ब्लॉग नक्की वाचा

जनरेटिव्ह एआय: भविष्यातील ट्रेंड्स आणि विचार

भविष्यात जेनेरिक एआय हे प्रत्येक उद्योग क्षेत्रामध्ये भविष्यात अधिकाधिक प्रती करणे व व्यापक एकत्रीकरणाचे आश्वासन देते. यातील प्रमुख ट्रेंड्स पुढीलप्रमाणे आहेत.

• नैतिक विचार : डेटा गोपनीयता, एआय अल्गोरिदममध्ये पूर्वग्रह, आणि ऑटोमेशनचा सामाजिक प्रभाव यासारख्या नैतिक समस्यांचा सामना करणे हे जनरेटिव्ह एआयच्या विकास आणि उपयोगाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
• कायदेशीर चौकट: सरकार आणि नियामक संस्था एआयचा विकास आणि वापराला प्रोत्साहन देण्यासाठी नियम आणि धोरण आखत आहेत.
• नाविन्यपूर्ण सहकार्यता : जनरेटिव्ह एआयचा इतर तंत्रज्ञान जसे की, IoT (इंटरनेट ऑफ थिंग्स) आणि ब्लॉकचेनसोबतच्या एकत्रीकरणामुळे नाविन्यपूर्ण सहकार्यतेला चालना मिळेल. यामुळे व्यवसाय आणि समाजासाठी नवीन संधी उपलब्ध होईल.

जनरेटिव्ह एआयबाबत अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी आमचा Is generative AI the future? नक्की वाचा.

जेनेरिक एआयसमोरील आव्हाने आणि संधी

अचूक जेनेरिक एआय तयार करण्याचे काम सतत चालू असते व यासाठी अनेक आव्हानांना तोंड द्यावे लागते:

• डेटा अधिग्रहण आणि प्रक्रिया: जेनेरिक एआय सिस्टम प्रशिक्षित करण्यासाठी प्रचंड प्रमाणात डेटाची आवश्यकता असते, ज्यामुळे लॉजिस्टिक आणि नैतिक अडथळे निर्माण होतात.
• स्पष्टीकरण आणि पारदर्शकता: GenAI कशाप्रकारे निर्णय घेते हे समजणे विश्वासार्हता आणि जबाबदारी सुनिश्चित करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
• कॉम्प्यूटेशनल पॉवर : GenAI सिम्युलेशनसाठी आवश्यक असलेल्या पूर्ण प्रोसेसिंग पॉवरसाठी सध्या प्रगत आणि महाग हार्डवेअर आवश्यक आहे.

ही आव्हाने समोर असली तरीही मशीन लर्निंग, प्रचंड डेटा आणि कॉम्प्युटिंग पॉवरमधील प्रगतीमुळे GenAI चे भविष्यातील अडथळे दूर होत आहेत.

आपल्या जगावर जेनेरिक एआयचा पडणारा प्रभाव

GenAI मध्ये आपल्या जीवनावर प्रभाव टाकणाऱ्या घटकांमध्ये बदल करण्याची क्षमता आहे.

• उत्पाकदतेत वाढ: GenAI जटिल कार्ये स्वयंचलितरित्या पूर्ण करू शकते, ज्यामुळे मानवांना अधिक धोरणात्मक उपक्रमांवर लक्ष केंद्रित करता येते.
• वैयक्तिक अनुभव: एआय असिस्टंटद्वारे तुम्हाला वैयक्तिक आवडी आणि विशिष्टतांनुसार सेवा-सुविधांचा लाभ मिळेल.
• वैज्ञानिक प्रगती: GenAI प्रचंड डेटासेट्सचे विश्लेषण करून संशोधन प्रक्रियेला गती देऊ शकते.
• नोकऱ्यांमध्ये मोठे बदल : GenAI द्वारे अनेक कामे स्वयंचलितरित्या पूर्ण होतील. याद्वारे नोकरीच्या अनेक संधी निर्माण होती. यासाठी सहकार्य, सर्जनशीलता आणि चिकित्सक विचार या कौशल्यांची आवश्यकता असेल.

निष्कर्ष

जेनेरिक एआयमध्ये एआय अ‍ॅप्लिकेशन्स आणि डिजिटल क्षेत्रात मोठे बदल घडवून आणण्याची क्षमता आहे. नवीन गोष्टी शिकणे, विविध गोष्टींशी जुळवून घेणे व उद्योगांमध्ये नाविन्यता आणणे यासारख्या क्षमतेमुळे जनरेटिव्ह एआय आजच्या डिजिटल युगात व्यवसाय कसे चालतात आणि ग्राहकांशी कसे जोडले जाऊ शकता, यामध्ये मोठे बदल घडवू शकते. अमित जाधव आणि एआयच्या समर्थकांची मते लक्षात घेतल्यास, एआयची क्षमता लक्षात घेऊन व्यवसायासाठी उपयोग करणे आवश्यक आहे. जे व्यवसाय सध्याच्या स्पर्धेच्या काळात शाश्वत विकास आणि स्पर्धेत पुढे राहण्याचा प्रयत्न करत आहेत, त्यांनी याचा नक्कीच वापर करायला हवा.

मानवाप्रमाणे बुद्धिमत्ता आणि परिस्थितीनुसार बदलण्याची क्षमता यामुळे एआय भविष्यात प्रचंड बदल घडवून आणेल. आव्हाने असतानाही प्रगतीमुळे एआयद्वारे नवीन बदल पाहायला मिळत आहेत. एआय डेव्हलपर, संशोधक आणि समाजातील मोठ्या संस्थांमधील सहकार्य वाढवून, GenAI हे नैतिक जबाबदारीने विकसित केल्यास सर्वांसाठी अधिक समृद्ध आणि चांगले भविष्य निर्माण करेल.

- Amit Jadhav
www.amitjadhav.com